Tiroid Hastalıkları, Nedenleri, Tedavileri
Tiroid Bezi
Tiroid bezi, boynumuzun ön kısmında yeralan, kelebek şeklinde bir organdır. Metabolizma hızı, vücut ısısı, kalp hızı ve kilo ayarlanması gibi pek çok önemli görevi vardır.
Şikayetler
Hipotiroidi (Tiroid bezinin az hormon salgılaması): Yorgunluk, saç dökülmesi, cilt kuruluğu, unutkanlık, kilo artışı, kabızlık, kas ve eklem ağrıları
Hipertiroidi (Tiroid bezinin fazla hormon salgılaması): Çarpıntı, terleme, sinirlilik, kilo kaybı, ishal
Tiroid nodülleri: Boyunda baskı ve takılma hissi, yutma güçlüğü, ses kısıklığı
Subakut Tiroidit: Boyunda çeneye ve kulaklara yayılan ağrı, ateş, kilo kaybı, kırgınlık
Tiroid Hastalıkları Tanı Tetkikleri
Hormonlar: TSH, serbest T3, serbest T4
Tiroid otoantikorları: Anti tiroid peroksidaz antikoru (antiTPO), anti tiroglobulin antikoru (antiTg), TSH reseptör antikoru (TRAK)
Tiroid Ultrasonografisi: Tiroid bez yapısı ve nodül varlığı değerlendirilir
Tiroid Sintigrafisi: Tiroid bezinin iyot tutulumu, sıcak-soğuk ödüller değerlendirilir
Tiroid ince iğne biyopsisi: Nodüllerin kanser riskini saptamak için yapılır
Tedavi
Hipotiroidi: L-tiroksin (Levotiron, Euthyrox)
Hipertiroidi: Propiltiourasil, Metimazol (Propycil, Thyromazol, Perizol), cerrahi, radyoaktif iyot tedavisi
Nodüller: Cerrahi, radyoaktif iyot, etanol enjeksiyonu, laser tedavisi
Kanser: Cerrahi, radyoaktif iyot, radyoterapi, kemoterapi
Takip
Hipotiroidi: Genellikle ömür boyu ilaç tedavisi gerekir, 6-12 ay aralıklarla takip önerilir
Hipertiroidi: 12-18 ay tedavi gerekir, tedavi süresince 2-3 ayda bir takip önerilir
Nodüller: Risk faktörlerine göre değişmekle birlikte 3-12 ayda bir takip önerilir
Kanserler: İlk yıl 3 ayda bir, sonra 6-12 ayda bir ömür boyu takip önerilir
Haşimoto Hastalığı
Bağışıklık sisteminin yanlış kodlama sonucu kendi tiroid bezini yabancı olarak algılayıp ona saldırması sonucu oluşur. Haşimato hastalığı her 100 kişiden 5-10’unda görülmektedir. En fazla orta-ileri yaştaki kadınlarda görülür.
Belirtiler
. Tükenmişlik
· Soğuğa karşı artan hassasiyet
· Kabızlık
· Kuru cilt
· Kilo almak
· Şişmiş yüz
· Ses kısıklığı
· Kas güçsüzlüğü
· Yüksek kolesterol
· Kaslarda ağrı hassasiyet ve sertlik
· Eklemlerde ağrı, sertlik veya şişlik
· Normalden daha ağır veya düzensiz adet dönemleri
· Saç dökülmesi
· Yavaşlamış kalp atış hızı
· Depresyon
· Unutkanlık
· Büyümüş tiroid bezi (guatr)
Tanı
Hipotiroidinin teşhisi, klinik belirtileriniz ve TSH düzeyi başta olmak üzere bazı kan testleri ile konur. Düşük sT3 ve sT4 düzeyi ile birlikte TSH yüksekliği hipotiroidiyi gösterir. Ayrıca antiTPO, antiTG, idrarda iyot düzeyi ve tiroid ultrasonografisi de tanıda kullanılır.
Tedavi
Hipotiroidi tedavisinde amacımız tiroid bezinin üretemediği tiroid hormonunu dışarıdan vererek yerine koymaktır. Bunun için her gün düzenli bir şekilde ağız yoluyla tiroid hormonlarından T4 içeren levotiroksin almak gereklidir. Levotiroksin tedavisi muhtemelen ömür boyu sürecektir, ancak ihtiyacınız olan dozu belirlemek için düzenli takipte kalmanız önemlidir. Bu takip aralığı gebelerde 4-6 hafta arası, doz değişikliklerinde 6-12 hafta, bunlar dışında kalan durumlarda ise 6 ayda bir olmalıdır.
HİPERTİROİDİ
Tiroid hormon üretiminin artmasıdır.
En sık nedenler
- Graves hastalığı
- Tiroid nodülleri (Toksik adenom, toksik multinodüler guatr)
Şikayet ve bulgular
Çarpıntı, terleme, iştah artışı, kilo kaybı, sinirlilik, nefes darlığı, ishal, sıcağa tahammülsüzlük, canlı bakış
Laboratuvar testleri
- TSH düşük, serbest T3 ve T4 yüksek
- Tiroid otoantikorları: AntiTPO, antiTg, TRAK yüksek
Görüntüleme
- Tiroid ultrasonografisi: Tiroid bezinde heterojen görünüm, kanlanma artışı, nodül olabilir
- Tiroid sintigrafisi: Radyoaktif tutulum artmış, varsa aktif nodül
Tedavi
- İlaç tedavisi: Metimazol, propiltiourasil
- Cerrahi tedavi: Graves hastalığında ilaç yan etkisi, ilaca yanıtsızlık veya erken dönemde gebelik planı varsa ve toksik nodül tedavisinde
- Radyoaktif iyot tedavisi: Halk arasında atom tedavisi olarak da bilinir. Graves hastalığında ilaç yan etkisi veya ilaca yanıtsızlık varsa ve toksik nodül tedavisinde
TİROİD KANSERİ
TİROİD KANSERİ NEDİR?
Normal tiroid hücrelerinin kanserli hücrelere dönüşüp kontrolsüz büyümesidir. Bu durum tiroid bezinde nodül oluşmasına neden olur.
SIKLIK
100000 kişide 5-15 hastada görülür. Ultrasonografinin daha sık kullanılmasıyla görülme sıklığı artmıştır.
CİNSİYET
Kadınlarda erkeklerden 3 kat fazla görülür.
YAŞ
En sık 30-50 yaş arası görülür.
TİROİD KANSERİ TİPLERİ
Papiller, foliküler, medüller, anaplastik karsinom
RİSK FAKTÖRLERİ
Aile öyküsü
Radyasyon ve kadmiyum maruziyeti gibi çevresel faktörler
BULGULAR
Başlangıç dönemlerinde genelde belirgin bir bulgu vermez. İlerleyen dönemlerde ise hızlı büyüyen tiroid nodülü, ses kısıklığı, öksürük, yutma güçlüğü ve boyunda lenf nodu oluşumu görülebilir. Bu nedenle düzenli tiroid ultrasonografisi çektirmek çok önemlidir.
TANI
Tiroid ultrasonagrafisi şüpheli nodülleri saptamak için en hassas yöntemdir. Tomografi, MR ve tiroid sintigrafisi tanı amaçlı kullanılmaz. Tiroid nodülü eğer düzensiz sınırlı olmak ve içinde kireçlenme odakları bulunması gibi risk faktörleri taşıyorsa biyopsi yapılması gereklidir. Tiroid kanserini saptayabilen bir kan testi bulunmamaktadır.
YAYILIM
Tanı anında %2-10 hastada boyun lenf noduna yayılım olabilir.
Akciğer ve kemik metastazları olabilir. Beyin, karaciğer ve böbrek metastazları nadirdir.
TEDAVİ
Tiroid kanserinin tedavisi cerrahidir. Hastalık değerlendirmesine göre tek tiroid lobu (lobektomi) veya her iki lob (total tiroidektomi) operasyonla çıkarılır. Bazı durumlarda lenf bezlerinin de çıkarılması gereklidir. Operasyon sonrası gerekli durumlarda radyoaktif iyot tedavisi ile kalan tiroid hücrelerinin de yok edilmesi sağlanır. Total tiroidektomi uygulanan hastalar ömür boyu tiroid hormonu kullanılması gereklidir. Tiroid kanserlerinde kemoterapi ve radyoterapi nadiren kullanılır.
HASTALIK SEYRİ
Hafif seyreden tiplerde ölüm riski milyonda 5 hastadır. Fakat kanser tipine göre bu oran değişebilir. Hızlı ve kötü seyreden anaplastik kanser gibi tiplerde ölüm oranı yüksektir.
HASTALIK SEYRİNİ OLUMSUZ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
- İleri yaş
- Tümör büyüklüğü ve tipi
- Tümörün çevre dokuya veya uzak organlara yayılmış olması
TAKİP
Tiroid kanserinin tekrarlama riskinden dolayı ömür boyu düzenli takibi gereklidir. İlk zamanlar daha sık takipler yapılır. Hastalık kontrol altına alındıktan sonra doktorunuz takip sıklığını belirleyecektir. Her şey yolundaysa yılda bir kez takipler ile devam edilir.
